Rozmaryn lekarski
Rosmarinus officinalis L.
Rozmaryn pochodzi z wybrzeży Morza Śródziemnego. W krajach o cieplejszym klimacie uprawia się go w ogrodach, a w Polsce jako roślinę doniczkową.
Legendy o rozmarynie sięgają czasów biblijnych. Niebieski kolor kwiatków rozmaryn miał zawdzięczać ingerencji Matki Boskiej, która uciekając do Egiptu, powiesiła na nim swój płaszcz. W starożytności roślina ta symbolizowała miłość, przyjaźń i wierność, więc poświęcono ją bogini Afrodycie. Jego gałązki wplatano do wieńców i bukietów ślubnych.
W dawnej Polsce szczególnie ceniono leki z rozmarynu. Napary z niego miały zmiękczać i wygładzać cerę, a nawet guzy na twarzy, Popularna wtedy woda rozmarynowa miała „dziąsła wzmacniać”, a winko rozmarynowe „cerę cudną czynić i młodość zachować”. Uważano go również za środek zwiększający „miesięczną chorobę u kobiet”, a nawet wywołujący poronienia.
Surowcem zielarskim są liście rozmarynu. Znajdują się w nich olejki eteryczne o właściwościach rozkurczowych. Powodują one rozluźnienie mięśni gładkich przewodu pokarmowego oraz dróg żółciowych i moczowych, regulując w ten sposób pracę jelit, pęcherza żółciowego i moczowego. Rozkurczają też obwodowe naczynia krwionośne, poprawiając krążenie i zmniejszając niewydolność wieńcową. Ma to duże znaczenie szczególnie dla ludzi starszych, cierpiących na zaburzenia pracy serca oraz dla rekonwalescentów. Wpływają w ten sposób na organizm pobudzająco, poprawiają sprawność fizyczną i odporność psychiczną. Cała roślina ma silny, kamforowy zapach i gorzkawy, ściągający smak. Gorzki smak nadaje liściom substancja goryczkowa, która wyraźnie pobudza trawienie, nawet ciężkostrawnych potraw. Liście rozmarynu są także skutecznym środkiem przeciwreumatycznym.
Rozmaryn jest także wysoko cenioną przyprawą, zwłaszcza do tłustych potraw mięsnych.
