Pasternak zwyczajny
Pastinaca sativa L.
W stanie dzikim pasternak występuje w strefie umiarkowanej na wszystkich kontynentach, przy czym najpospoliciej w Europie. W Polsce spotyka się dziki pasternak zarówno na niżu, jak i w niższych partiach górskich, na łąkach, miedzach, w rowach przydrożnych, nad rzekami.
Już w epoce kamiennej ceniony był jako warzywo, znany Grekom i Rzymianom, jak również narodom Wschodu. W Europie był powszechnie uprawiany w średniowieczu, aż po wiek XVIII jako warzywo i na paszę. W Polsce za Jagiellonów powszechnie spożywano go jako warzywo.
Surowcem zielarskim są owoce (nasiona) pasternaku. Czasami do celów farmaceutycznych używa się również ziela. Zawarte w nasionach związki wzmagają wrażliwość skóry na działanie promieni nadfioletowych. Właściwość ta jest wykorzystywana w produkcji leków przeciwko bielactwu nabytemu, w leczeniu łuszczycy i łysienia plackowatego. Ponadto pasternak stosowany jest w chorobach serca, rozszerza naczynia krwionośne i obniża ciśnienie krwi, zmniejsza napięcie mięśni gładkich w chorobach żołądkowo – jelitowych, a także zapobiega tworzeniu się kamieni nerkowych i żółciowych.
Korzenie przyrządzane są jako warzywo lub stosowane jako dodatek do mięs, ryb i zup. Nadają się do spożywania na surowo, jak również w stanie gotowanym. W niektórych krajach używa się także liści pasternaku jako sałaty.
W lecznictwie ludowym odwar z korzeni stosuje się na pobudzenie apetytu oraz jako środek uspokajający, moczopędny i przeciwdziałający tworzeniu się kamieni nerkowych.
Od dawna też pasternak był ceniony jako roślina pastewna. Na paszę używano zarówno korzeni, jak i liści zebranych w pierwszym roku uprawy. Uważa się, że pasternak wywiera dodatni wpływ na tucz trzody oraz zwiększa wydajność mleczną krów.
Uwaga! Cała roślina, a zwłaszcza jej nadziemna część w okresie kwitnienia może powodować silne podrażnienie skóry objawiające się zaczerwienieniem, a następnie tworzeniem się bąbli. Reakcja jest szczególnie silna w czasie słonecznej pogody.
