Świat natury wyposażył nas w wiele cudownych i drogocennych roślin, których stosowanie może być pomocne, aby zapewnić nam młodość i długie, zdrowe życie.
Już od czasów starożytnych szukamy środków i metod nie tylko na to, aby do późnego wieku pozostać sprawnymi fizycznie, ale i zachować młody wygląd. Pomocy często szukano w świecie roślin, a tajniki ich wykorzystania przekazywane były z pokolenia na pokolenie. Na przykład pochodzące ze starożytnego Egiptu papirusy Ebersa (1550 rok p.n.e.) zawierają ok. 900 recept różnych leków, 877 wskazówek leczenia ran i dolegliwości ciała oraz kilkaset nazw różnych roślin leczniczych, w tym aloesu, mięty i anyżu. Znalazły się w nich również uwagi o zastosowaniu ziół do upiększania. Z greckich mitów dowiadujemy się o bogach i herosach, którzy przekazywali ludziom wiedzę medyczną opartą na ziołach. Warto wiedzieć, że wiele nazw roślin stanowią zlatynizowane nazwy greckie - np. krwawnik to Achillea (od Achillesa) bylica to Artemisia (ziele związane z Artemidą), a kosaciec to Iris, bogini tęczy.
Roślinne antyoksydanty
W profilaktyce przeciwstarzeniowej najlepsze efekty uzyskuje się stosując odpowiednie środki jednocześnie wewnętrznie i zewnętrznie. Mimo że człowiek ma „zakodowany” rozwój od swojego narodzenia do starości, to tryb życia, dieta, klimat i środowisko, w którym przebywamy, wpływają na nasze zdrowie i wygląd. Zdecydowanie największą rolę odgrywa żywienie. Nie chodzi tylko o składniki diety, które dostarczają nam białka, tłuszczów, węglowodanów, niezbędnych na co dzień, ale głównie o specjalne składniki roślin, które mogą wpływać na tempo zmian zachodzących z wiekiem w naszym organizmie.
Mówi się o bardzo dużej roli związków zwanych antyoksydantami jako substancji spowalniającej starzenie się organizmu. Antyoksydanty, zwane też przeciwutleniaczami, to grupa naturalnych związków, które pomagają neutralizować wolne rodniki. Występowanie w organizmie wolnych rodników jest naturalnym procesem, jednak ich nadmiar wpływa na pogorszenie stanu zdrowia, przedwczesne starzenie się całego organizmu, spadek elastyczności skóry i pojawianie się zmarszczek. Antyoksydanty posiadają niebywałą zdolność do usuwania zniszczeń, powodowanych działaniem wolnych rodników. Produkty, które są naturalnym źródłem antyoksydantów to m.in. oleje z lnianki, konopi siewnych czy też pestek dyni. Znajdziemy je również w soku z jarmużu. Niezwykle zasobne w witaminy C, E i A są owoce oraz potrawy z owoców dzikiej róży. Występują one także w produktach z borówki wysokiej.
Silne działanie przeciwutleniające wykazują także polifenole, w które są bogate czystek, liść czernicy, brusznicy, maliny i jeżyny.
Krzem – pierwiastek życia
Bardzo ważną grupą ziół, które powinniśmy uwzględnić w jadłospisie po ukończeniu 40-50 r.ż. są te, które zawierają krzemionkę. Związek ten wpływa pozytywnie na stan naszych naczyń krwionośnych. Chodzi tu o profilaktykę miażdżycy – choroby osób w starszym wieku. Krzemionka, wpływając korzystnie na naczynia włosowate, poprawia jędrność skóry i nadaje jej młody wygląd. Likwiduje także skłonność do sińców pod oczami. Krzem przeciwdziała też wypadaniu włosów i wzmacnia paznokcie.
Istnieje cała grupa ziół bogatych w krzemionkę. Najwięcej zawiera jej skrzyp polny ( ok. 20 proc.), ale jest w nim ona dość trudno dostępna. Dużo łatwiej pozyskać tę zawartą w pokrzywie, kłączach perzu, zielu miodunki czy poziewnika. W wielu krajach, np. w Japonii, zioła zawierające krzemionkę pije się profilaktycznie już w średnim wieku, nie czekając na objawy sklerozy. W związku z tym, że choroba ta w początkowej fazie jest trudna do zauważenia, warto taką herbatkę popijać po 40-tce przez tydzień w ciągu każdego miesiąca.
Detoksykujące napary
W profilaktyce przeciwstarzeniowej szczególnie cenny jest czosnek. Zapobiega wielu schorzeniom związanym z wiekiem. Dzika forma czosnku, czyli czosnek niedźwiedzi zawiera rekordowo dużo siarki, która jest podstawowym składnikiem kolagenu - substancji wpływającej na stan stawów oraz sprężystości skóry. Dlatego warto włączyć go do diety, gdyż naturalnie stymuluje produkcję kolagenu przez nasz organizm.
Jest również grupa ziół, które ze względu na swój skład działają ogólnie odmładzająco, energetyzująco, antynowotworowo i wpływają na poprawę stanu zdrowia. To m.in. żeń-szeń, różeniec górski, tarczyca bajkalska, traganek, kurkuma, miłorząb japoński oraz ashwagandha - znana także jako indyjski żeń-szeń lub witania ospała to zioło o wszechstronnym działaniu (spożywa się wysuszony i sproszkowany korzeń).
Do grupy ziół uznawanych za kancerostatyczne (hamujące rozwój nowotworu) należy dodać znane i dostępne rośliny, takie jak nagietek, arcydzięgiel, pokrzywa, kwiat bzu, imbir czy guz brzozy. Herbatkę (napar) z nagietka można zrobić domowym sposobem – wystarczy zalać dwie łyżeczki suszu szklanką wrzątku i parzyć ok. 10 minut pod przykryciem.
Energetyzujące detoksy
Zła dieta, zanieczyszczenia środowiska, a także wiele substancji chemicznych, które zjadamy przy okazji lub wchłaniamy przez skórę, powoduje, że jesteśmy zmęczeni, nasza cera jest ziemista i ogólnie mamy mało energii. Dlatego warto co jakiś czas (np. dwa razy w roku) uwzględnić w swojej diecie zioła czyszczące krew. Jest ich cały wybór, a najbardziej znane to ziele bratka, uczepu, liść pokrzywy, brzozy, kwiat bzu, ziele rdestu ptasiego i wiele innych.
Bratek był wykorzystywany już w medycynie ludowej ze względu na działanie moczopędne. Pomaga w usuwaniu z organizmu zbędnych produktów przemiany materii i pozbyciu się wzdęć. Herbatka z bratka to naturalny detoks całego organizmu plus właściwości odchudzające w jednej filiżance. Wyciągi roślinne z bratka zawierają garbniki i bioflawonoidy, które działają antyoksydacyjnie i przeciwgrzybiczo, wspomagając odnowę komórek naskórka i wpływając na opóźnienie procesów starzenia.
Ziołowy botoks
Na skórę działają maseczki, kąpiele i okłady. I tu również z pomocą przychodzą nam zioła, których właściwości znajdują szerokie zastosowanie w kosmetyce. Do roślin szczególnie cenionych ze względu na swoje właściwości pielęgnacyjne możemy zaliczyć różę, lawendę, hibiskusa czy nagietek. Z mniej znanych - np. acmella nazywana ziołowym botoksem, gdyż efekty jej zastosowania są porównywalne z tymi po użyciu toksyny botulinowej. Zasłynęła z silnie działających właściwości ujędrniających i przeciwzmarszczkowych. Ma stymulujący wpływ na fibroblasty, pobudza je do produkcji kolagenu i elastyny. Rozluźnia mięśnie mimiczne, co prowadzi do złagodzenia drobnych zmarszczek.
Zioła są świetnym składnikiem wszelkich kosmetyków. Do najpopularniejszych, stosowanych np. w maseczkach należą: nagietek, rumianek, skrzyp, lawenda, babka lancetowata, fiołek, bez czarny, dziurawiec, lipa, rozmaryn, szałwia, siemię lniane czy lukrecja. Ta ostatnia zawiera saponiny, flawonoidy i kwasy organiczne, dzięki którym posiada właściwości zatrzymujące wodę w tkankach, a co za tym idzie - nawilża i koi skórę.
Dobrym sposobem na uzyskanie pięknego wyglądu skóry są również kąpiele ziołowe, które poprawiają jej jędrność i elastyczność, pomagają złagodzić stany zapalne i podrażnienia. Dostarczają skórze potrzebnych witamin i soli mineralnych, w tym dużo krzemu. Zioła polecane do stosowania w kąpieli to m.in. mieszanka takich roślin jak: liść pokrzywy, ziele krwawnika, kłącze pięciornika, kora dębu, nagietek, pączki sosny, uczep, słonecznik i płatki róży. Mają garbniki, które działają przeciwzapalnie i ściągająco, są także bogate w witaminy C, A, E, dzięki czemu działają nawilżająco i pobudzają produkcję kolagenu, a zatem opóźniają starzenie.
Do kąpieli ujędrniających możemy również użyć: rumianku, rozmarynu, macierzanki, mięty i szałwii lub kwiatu lipy, jeżówki purpurowej, tymianku czy też kwiatu dziewanny, który wspomaga oczyszczanie skóry, łagodząc równocześnie podrażnienia i nie uczulając.
Autor: Mirosław Angielczyk, dr nauk ogrodniczych, znawca tematyki zielarskiej i ziołoleczniczej, właściciel Podlaskiego Ogrodu Botanicznego, firmy produkującej zdrową żywność Dary Natury i agroturystyki Ziołowy Zakątek
