Dziewięćsił popłocholistny
Carlina onopordifolia Besser
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową oraz Dyrektywą Siedliskową. Jest gatunkiem wybitnie kserotermicznym i heliofilnym. Rośnie w murawach kserotermicznych.
Dziewięćsił popłocholistny jest byliną o grubym korzeniu palowym, prawie bezłodygową. Liście osobników kwitnących, dochodzących do 50 cm długości, tworzą rozetą otaczającą koszyczek o średnicy 15-20 cm.
Jest to roślina semelparyczna – osobnik po zakwitnięciu ginie. Czas życia poszczególnych osobników waha się od trzech do nawet dwudziestu lat.
Lecznicze właściwości dziewięćsiłu bezłodygowego znane są w naszym kraju od średniowiecza. W lecznictwie wykorzystuje się głównie gruby, palowy i drewniejący korzeń, który zbierany jest jesienią, a następnie suszony w temperaturze pokojowej w zacienionym i przewiewnym miejscu. Dobrze wysuszony korzeń zawiera do 2% olejków eterycznych (karlinoksydu, karlinenu), garbniki oraz inulinę (do 20%), która dla dziewięćsiłów jest materiałem zapasowym gromadzącym się w wakuolach. Dodatkowo w składzie chemicznym wyróżnić można żywicę, fenolokwasy (chlorogenowy, kawowy, syryngowy, cynarowy), fitosterole, kwercetynę, apigeninę oraz luteolinę.
Niezapominajmy, że susząc rośliny w wysokiej temperaturze doprowadza się do większego ulatniania się olejków eterycznych, a tym samym pogarsza lecznicze właściwości zioła. W celach leczniczych stosuje się sproszkowany korzeń, napary, a także nalewki alkoholowe.
