Smotrawa okazała
Telekia speciosa (Schreb.) Baumg.
Bylina występująca w Azji Zachodniej i na Kaukazie oraz we wschodniej, środkowej i południowej Europie. W Polsce dziko rośnie tylko w Bieszczadach Zachodnich po Lesko, poza tym jest uprawiana i często dziczejąca.
Surowcem cennym leczniczo jest ziele smotrawy zbierane w czasie kwitnienia i suszone w normalnej. Surowiec jest zasobny we flawonoidy i laktony seskwiterpenowe, polifenole, olejek eteryczny i nienasycone kwasy tłuszczowe, średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe oraz fitosterole. Zawiera eudesmanolidy.
Wykazuje właściwości ochronne na miąższ wątroby, przeciwzapalne na wątrobę i przewód pokarmowy. Działa żółciopędnie i lipotropowo. Obniża poziom cukru i cholesterolu oraz lipidów we krwi.
Wodny i alkoholowy wyciąg z ziela smotrawy polecam stosować w leczeniu dyskinezy dróg żółciowych, zaburzeń w wydzielaniu żółci, kamicy żółciowej, stanów zapalnych wątroby, w profilaktyce stłuszczenia i marskości wątroby oraz nerek. Pomocna w leczeniu hiperlipidemii, hipercholesterolemii, miażdżycy, zaburzeń przemian tłuszczowych. Pomaga przy nieżycie żołądka i jelit oraz bolesnych skurczach przewodu pokarmowego. Reguluje wypróżnienia. Zewnętrznie działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie, przyśpiesza regenerację skóry i błon śluzowych, leczy niektóre wypryski. Wspomaga regenerację trzustki, pobudza czynności wydzielnicze trzustki.
Korzystnie działa przy przeroście gruczołu krokowego i przewlekłych chorobach skóry na tle zaburzeń metabolicznych. Hamuje stany zapalne w obrębie prostaty. Prawdopodobnie może być pomocna w leczeniu zapalenia jajników i ściany macicy, ale nie mam jednoznacznych wyników.
Łacińska nazwa rodzaju nadana została dla uczczenia węgierskiego arystokraty Samuela Teleki, który wspierał badania niemieckiego botanika J. Ch. G. Baumgartena. Drugi człon nazwy "speciosa" oznacza nadobna, okazała.
