Berberys pospolity, berberys zwyczajny
Berberis vulgaris L.
Inne nazwy: kwaśnica
Krzew występujący w południowej i środkowej Europie, w Azji Mniejszej i na Kaukazie. W Polsce rośnie na miedzach, w zaroślach, na brzegach lasów i na zboczach górskich. Często jest sadzony w parkach i ogrodach jako roślina ozdobna. W stanie naturalnym występuje coraz rzadziej, ponieważ był niszczony przez rolników, gdy się okazało, że na jego liściach rozwija się wiosenne pokolenie rdzy zbożowej, która z berberysu przenosi się na zboża.
Jako lek berberys był stosowany przez medycynę babilońską i indyjską. Szersze zastosowanie znalazł w średniowieczu, gdy stwierdzono jego skuteczność w żółtaczce i malarii.
W lecznictwie ludowym odwary z korzeni lub kory berberysu używane były przeciw kolkom macicznym oraz kolce wątrobowej, a owoce jako lek przeciwszkorbutowy.
W lecznictwie stosowane są: liść, owoc, korzeń i kora z korzenia berberysu. Korę i korzeń stosuje się rzadko, zazwyczaj niszczone są wtedy rośliny. Ze względu na silne działanie tych surowców należy zachować ostrożność w ich używaniu. Leczy się nimi przewlekłe zapalenia wątroby, niedostateczne wydzielanie żółci i kamicę wątrobową. Wyizolowana z kory berberyna w postaci siarczanu stosowana jest w leczeniu choroby bagiennej wywołanej przez pierwotniaka Leiszmania tropica, której charakterystyczną cechą są ropiejące guzy w tkance podskórnej.
Owoc berberysu używany jest jako lek przeciwgorączkowy i dietetyczny. Z owoców można robić konfitury, galaretki, marmolady, wina, soki, wódki i likiery.
Dawniej pędów i korzeni berberysu używano do barwienia wełny i skóry na kolor żółty, a owoców do barwienia wełny i lnu na kolor różowy.
Berberys można sadzić w formie żywopłotów strzyżonych i naturalnych. Gatunek ten dostarcza pszczołom nektaru i pyłku, czasem w maju i czerwcu pojawia się na nim spadź.
