Kopytnik pospolity
Asarum europaeum L.
Inne nazwy: kopyteń, kleśniec, pieprz górski, narda leśna, polska ipekakuana
Kopytnik rośnie we wschodniej, środkowej i północnej części Europy, w zachodnich rejonach Syberii oraz na Krymie i Bliskim Wschodzie. W Polsce spotyka się go w miejscach zacienionych i wilgotnych, najczęściej w lasach i zaroślach, zwłaszcza liściastych i mieszanych. Kopytnik jest objęty częściową ochroną gatunkową.
Jako lek, kopytnik znali już starożytni Grecy i Rzymianie. Słynni lekarze tej epoki Dioskorydes, Galen i Pliniusz, zalecali go przede wszystkim jako środek wymiotny. W średniowieczu uważano go za skuteczny środek wykrztuśny, przeciwkaszlowy, moczopędny i przeczyszczający. Jego właściwości lecznicze opisywali również polscy średniowieczni zielarze m. in. Marcin z Urzędowa i Szymon Syreniusz.
W ludowym lecznictwie rosyjskim stosowano go głównie w chorobach wątroby, jako środek przeciwgorączkowy i przeciwrobaczy. Ze względu na działanie wymiotne wyższych dawek kopytnika, podawano go również alkoholikom, w celu odzwyczajenia od nałogu.
We współczesnym lecznictwie używa się ziela kopytnika pospolitego wraz z korzeniami oraz liści kopytnika. Zawarte w roślinie substancje działają pobudzająco na czynności wydzielnicze różnych narządów. Najbardziej znaczące jest zwiększenie wydzielania śluzu przez błony śluzowe żołądka i jelit, a także pobudzanie wydzielania moczu i potu. Mają też właściwości wykrztuśne, wykazują działanie uspokajające.
Współczesna medycyna ziele i liście kopytnika stosuje w stanach nieżytowych górnych dróg oddechowych, którym towarzyszy suchy i ostry kaszel, a także przy gruźlicy i pylicy płuc. Pomocniczo używa się ich także przy astmie i zapaleniu oskrzeli u palaczy tytoniu.
Uwaga! Większe dawki kopytnika powodują wiele objawów szkodliwych, takich jak nudności, podrażnienie żołądka, a także wymioty i biegunkę. Nie zaleca się go również kobietom w ciąży.