Mak lekarski
Papaver somniferum L.
Inne nazwy: mak ogrodowy, mak siewny, opich, patroch, patrzak
Roślina jednoroczna, pochodząca prawdopodobnie z Bliskiego Wschodu i stosowana już 3500 lat p.n.e.
W epoce brązu niedojrzałe makówki zjadano jak jagody, a nasiona dodawano do mąki przy wypieku placków; zawarty w nich tłuszcz poprawiał smak pieczywa. Później zaczęto wytłaczać z nasion olej. Właściwości lecznicze nasenne i narkotyczne opium pozyskiwanego z maku wykorzystywali Sumerowie ok. 3000 lat p.n.e. Starożytni Grecy nazywali tę roślinę mekon, a nasiona jej spożywali z miodem jako przysmak. Do kielicha „cykuty” – trucizny używanej do wykonywania wyroków śmierci dodawano opium w celu złagodzenia cierpień i wzmocnienia trującego działania napoju. Taki napój był w Atenach narzędziem śmierci Sokratesa. Do lecznictwa w Europie opium zostało wprowadzone przez Paracelsusa w XVI wieku jako składnik słynnego „laudanum”.
We współczesnym lecznictwie izolowane z opium alkaloidy i preparaty z nich wytwarzane stosowane są jako leki przeciwbólowe i przeciwkaszlowe. Wolno je stosować jedynie pod ścisłą kontrolą lekarza.
Nasiona i olej z nich wytłaczany znalazły zastosowanie we współczesnej farmacji, piekarnictwie, cukiernictwie i kosmetyce.
Mak lekarski jest rośliną chętnie oblatywaną przez pszczoły i inne owady, które zbierają z kwiatów pyłek barwy czarnej. Gatunek ten, a szczególnie formy pełnokwiatowe znalazły również zastosowanie jako rośliny ozdobne przeznaczone do wysiewu w ogródkach przydomowych.
