Pokrzywa zwyczajna
Urtica dioica L.
Inne nazwy: pokrzywa parząca, pokrzywa wielka, pokrzywa dwupienna, parzawka, żgajka.
| Czy wiesz, że... pokrzywie przypisywano dawniej magiczne właściwości. Słowanie wierzyli, że z jej pomocą można ustrzec się przed złymi mocami i nieprzyjaciółmi. |
Pokrzywa jest byliną należącą do rodziny Pokrzywowatych (Uriticaceae). Spotyka się ją niemal na całej kuli ziemskiej, głównie jednak w strefie klimatu umiarkowanego, w Europie i Ameryce Północnej.
Lekarze starożytni wysoko cenili sobie właściwości pokrzywy. Stosowali ją głównie jako lek pobudzający krwawienia miesiączkowe oraz zmiękczający czyraki. Przy paraliżu zalecano nacieranie świeżą pokrzywą kończyn, „aż się jakieś czucie w nich pojawiało”.
Młode liście pokrzywy, przypominające w smaku szpinak, zjadane wiosną jako warzywo, były znanym środkiem wzmacniającym i „czyszczącym krew”. Przyrządzano z nich także zupę, popularną zwłaszcza w krajach skandynawskich.
Medycyna ludowa zalecała także miód pokrzywowy, jako skuteczny środek profilaktyczny przeciw nowotworom oraz wzmacniający, dla rekonwalescentów po wyniszczających chorobach.
Surowcem leczniczym są liście i korzenie pokrzywy. a także całe ziele.
Pokrzywa zawiera: „acetofenon, acetylocholina, aglutynina, alkaloidy, kwasy: masłowy, kawowy, kumarowy, mrówkowy, bursztynowy, palmitynowy, pantotenowy, neochlorogenowy, octowy, szczawiowy, fosforowy, kawoilojabłkowy, glikolowy oraz kwas linolowy i linolenowy, chlorofil, cholina, folacyna, histamina, flawonoidy: kemferol, astragalina; koproporfiryna, lektyny (0,05-0,6%), lecytyna, lignany, kwercetyna, skopoletyna (0,0001-0,01%), serotonina, sterole: β-sitosterol (0,2-1%), stigmasterol, kampesterol oraz terpeny, violaksantyna, ksantofil, witaminy A, C, E i K, antocyjany, mono- i oligosacharydy: fruktoza, galaktoza, glukoza, mio-inozytol, maltoza, rafinoza (6-13).
W liściach pokrzywy zwyczajnej występują: chlorofil, ksantofil, karoten, taniny, witaminy C, K i B2, kwas pantotenowy oraz garbniki i flawonoidy (kemferol, kwercetyna, rutyna, izoramnetyna). Oprócz wyżej wymienionych związków zidentyfikowano także składniki lotne (2-metyloheptanon), kwasy organiczne oraz znaczne ilości składników mineralnych (głównie wapń, magnez, żelazo, krzem) (14). Natomiast w korzeniach występują: skopoletyna, sterole, kwasy tłuszczowe, polisacharydy – ok. 0,85% (arabinogalaktany, glukan, glukogalakturoniany), przyswajalna krzemionka, garbniki, ceramidy, sfingozyna, monoterpendiole i ich glikozydy, lignany oraz izolektyny. Pokrywające całą roślinę włoski wywołują pieczenie spowodowane występowaniem w nich takich substancji, jak kwas mrówkowy, histamina, serotonina, leukotrieny oraz acetylocholina (9, 11, 15-21)."
- The healing properties of stinging nettle (Urtica dioica l.) 1Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich w Poznaniu, Zakład Farmakologii i Biologii Doświadczalnej Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. Grzegorz Spychalski 2Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Katedra i Zakład Farmakologii Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Teresa Bobkiewicz-Kozłowska
⇒ Tradycyjnie wykorzystywana jest w leczeniu niewielkich krwawień z przewodu pokarmowego.
⇒ Według literatury, wyciągi z liści pokrzywy pobudzają wydzielanie soku żołądkowego i działają żółciopędnie. Ułatwiają także trawienie, przyswajanie pokarmów i prawidłowy przebieg procesów przemiany materii.
⇒ Przyspieszają wydalanie z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. Z tego względu wiele kuracji odchudzających, odmładzających oraz oczyszczających, polega na codziennym wypijaniu świeżego soku z pokrzywy.
⇒ Korzenie pokrzywy mają korzystny wpływ na mieszki włosowe oraz gruczoły potowe i łojowe. Używane są zewnętrznie w łupieżu, łojotoku skóry i wypadaniu włosów. Ekstrakty z pokrzywy są częstym dodatkiem do szamponów, wcierek i innych kosmetyków do skóry głowy.
⇒ Liście i korzenie pokrzywy wykazują łagodne działanie moczopędne.
⇒ Herbatka z ziela lub liści pokrzywy może być wykorzystywana pomocniczo w leczeniu dolegliwości reumatycznych.
⇒ Preparaty z liści i korzeni pokrzywy wykorzystywane są w leczeniu początkowych stadiów cukrzycy typu 2.
⇒ Składniki zawarte w korzeniu pokrzywy wspomagają zdrowie prostaty.
⇒ Liście pokrzywy wykorzystuje się kulinarnie ze względu na dużą zawartość witamin. Stanowią smaczny dodatek do koktajli, sałatek, pesto czy sosów, a także zup i sosów.
***
Powyższe informacje zostały zaczerpnięte z tradycyjnej literatury zielarskiej. Mają charakter wyłącznie informacyjny i nie służą do diagnozowania i leczenia chorób. Zioła potrafią wykazywać silne działanie na ludzki organizm, wchodzić w reakcje z żywnością, lekami oraz silnie alergizować. Przed rozpoczęciem kuracji ziołami należy skonsultować się ze specjalistą.
